193عضو مجمع عمومي سازمان ملل متحد روز جمعه با اكثريت مطلق آرا تصميم گرفتند كه مقررات دست‌وپا‌گير و روند مخفيانه انتخاب دبيركل اين سازمان را لغو كنند و تا براي نخستين بار اعضاي اين سازمان بتوانند رزومه نامزدهاي اين پست را ببينند و حتي رو در رو با آنها آشنا شوند. پيش از اين روند انتخاب دبير كل سازمان ملل متحد كاملا محرمانه بود و بحث‌ها درباره او پشت‌درهاي بسته شوراي امنيت صورت مي‌گرفت.
شوراي امنيت پس از انتخاب گزينه خود بدون اينكه كشورهاي عضو را در جريان بگذارد نام وي را براي انتخاب شدن به مجمع عمومي سازمان ملل متحد ارسال مي‌كرد. براساس تصميم جديد براي نخستين بار در تاريخ سازمان ملل متحد كساني كه نامزد انتخاب شدن به‌عنوان دبير كل سازمان ملل هستند بايد رزومه خود را به مجمع عمومي ارائه كرده و حتي براي مصاحبه به مجمع دعوت مي‌شوند. در پايان سال 2016دوره 5ساله دبير كلي بان كي مون به پايان مي‌رسد و براي سال 2017بايد فرد جديد جاي او را بگيرد. به‌زودي قرار است در نامه‌اي رسمي به همه 193كشور عضو سازمان ملل متحد از آنها خواسته شود كه نامزد مدنظر خود را معرفي كنند.
در زمان باقيمانده مجمع عمومي به‌تدريج نامزدها را براي نشستي غيررسمي دعوت مي‌كند تا در جريان ديدگاه‌ها و برنامه‌هاي آنها براي مهم‌ترين نهاد بين‌المللي قرار بگيرد. سازمان ملل اعلام كرده كه نامزدهاي پست دبير كلي بايد شرايط لازم ازجمله توانايي رهبري و مديريتي، تجربه كافي در روابط بين‌الملل و همچنين مهارت بالاي ديپلماتيك و تسلط به چند زبان را داشته باشند.
- همچنان درگير وتو
هر چند براساس تصميم جديد روند انتخاب دبير كل شفا‌ف‌تر شده و حداقل اعضاي سازمان ملل در جريان شرحي مختصر از نامزدها قرار مي‌گيرند اما همچنان در نهايت شوراي امنيت بايد يك نام را براي انتخاب به‌عنوان دبير كل سازمان ملل به مجمع عمومي توصيه كند. دبيركل سازمان ملل متحد، ارشد‌ترين مقام يا كارمند بين‌المللي به‌حساب مي‌آيد و اين امر به صراحت در ماده ۹۷ منشور تحت عنوان برترين كارمند سازمان ذكر شده‌است.
براساس منشور سازمان ملل متحد دبير كل اين سازمان بايد توسط مجمع عمومي انتخاب شود اما نامزد اين پست توسط شوراي امنيت به مجمع عمومي توصيه مي‌شود. براساس اين روند هر كدام از 5عضو دائم شوراي امنيت(آمريكا، فرانسه، انگليس، چين و روسيه) اگر با نامزدي مخالف باشند مي‌توانند از حق وتوي خود استفاده كنند و عملا اين نامزد از گردونه رقابت خارج مي‌شود. ديپلمات‌هاي ارشد سازمان ملل رأي مجمع عمومي به شفافيت بيشتر در انتخاب دبير كل را يك گام بزرگ و تاريخي توصيف كرده‌اند. اين مسئله كه در نهايت 5كشور ارشد‌ترين مقام اين نهاد بين‌المللي را تعيين مي‌كنند اما همچنان مورد اعتراض كساني است كه معتقد به اصلاح كلي ساختار سازمان ملل هستند.
- از نامزد اروپاي شرقي تا يك زن دبير كل
دبير كل سازمان ملل براي 5سال اين سمت را برعهده دارد و در منشور سازمان ملل محدوديتي براي تعداد دوره‌هايي كه يك شخص مي‌تواند دبير كل باشد تعيين نشده است. تاكنون اما هيچ‌كدام از دبير‌كل‌هاي سازمان ملل براي بيش از 2دوره اين سمت را بر عهده نداشته‌اند. سازمان ملل برخلاف جامعه ملل تاكنون كسي از اتباع كشورهاي قدرتمند به‌خصوص از اعضاي دائم شوراي امنيت را براي دبيركلي انتخاب نكرده‌است.
دبيركلي سازمان ملل همچنين به‌صورت دوره‌اي ميان منطقه‌هاي مختلف جهان مي‌چرخد. باتوجه به مليت 8دبيركل پيشين، مقام‌هاي روسيه اعتقاد دارند كه دراين دوره دبير كل جديد بايد از اروپاي شرقي انتخاب شود. همچنين پس از دبيركلي 8مرد طي 70سال گذشته مقام‌هاي بسياري از كشورها اعتقاد دارند كه نوبت يك زن است كه اين پست مهم را بر عهده بگيرد. به‌خاطر اصرار روسيه و همچنين نظر بسياري از كشورها به انتخاب يك زن اين احتمال وجود دارد كه يك زن از كشورهاي اروپاي شرقي در سال 2017ارشد‌ترين ديپلمات جهان شود.
- سازمان پرمشكل نيم تريليون دلاري
در 70سال گذشته 500ميليارد دلار خرج سازمان عريض و طويل ملل متحد شده است. هر چند اين سازمان طي عمر خود كارهاي مهمي هم انجام داده اما عملا در بحران‌ها و درگيري‌هاي مهم جهان نتوانسته به‌خاطر ساختار قديمي خود كارايي لازم را داشته است. سال ۱۹۴۵، سازمان ملل متحد بعد از جنگ جهاني دوم تشكيل شد تا جايگزين «جامعه ملل» شود و جلوي جنگ ميان كشورها را بگيرد.«جامعه ملل» يك سازمان بين‌المللي ميان‌دولتي بود كه به‌دنبال امضاي عهدنامه ورساي تاسيس شد اما در جلوگيري از وقوع جنگ جهاني دوم شكست خورد و همين مسئله انحلال آن را دنبال داشت.
سازمان ملل متحد به همين‌خاطر در پايان جنگ جهاني دوم و از سوي كشورهاي پيروز در آن جنگ شكل گرفت و هنوز ردپاي اين كشورها و جنگ جهاني دوم در ساختار اين سازمان به چشم مي‌خورد. ۵ كشور مهم متفقين كه در اين جنگ شوم براي جهان به پيروزي رسيدند اعضاي دائمي شوراي امنيت را به‌عنوان هسته مهم قدرت در سازمان ملل تشكيل مي‌دهند و حق وتوي آنها هنوز هم با‌گذشت چند دهه پابرجاست. اين سازمان كه اكنون با آژانس‌ها و نهادهاي وابسته به آن حسابي عريض و طويل شده و ۱۹۳ كشور مستقل جهان عضو آن هستند، هنوز روال كار و نشان‌هاي جنگ جهاني دوم را بعد از گذشت 70سال از تاسيس خود دارد.
نظر شما